Zarządzanie przedsiębiorstwem to skomplikowany proces, wymagający podejmowania – właściwie codziennie – szeregu różnych decyzji. Dlatego przedsiębiorcy chętnie sięgają po prokurę, która pozwala na pozyskanie cennego wsparcia przy zarządzaniu firmą. Kim więc jest prokurent, jakie ma uprawnienia i kiedy można go powoływać?

Prokurent – kto to jest?

Odpowiedź na pytanie, kto to jest prokurent, wymaga sięgnięcia do Kodeksu cywilnego. Jednak od razu należy zaznaczyć, że w Kodeksie tym nie zawarto legalnej definicji pojęcia „prokurent”. Otóż art. 109 Kodeksu cywilnego stanowi, że prokura może zostać udzielona przez przedsiębiorcę podlegającemu obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Jej zakres obejmuje podejmowanie wszystkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Natomiast fakt udzielenia prokury zamieszcza się w tym rejestrze, do którego jest wpisany przedsiębiorca. W przypadku Krajowego Rejestru Sądowego prokura jest ujawniana w rubryce poświęconej sposobie reprezentacji podmiotu. Zawsze warto sprawdzić, czy przedsiębiorca ustanowił prokurenta, gdyż dzięki temu zdobywamy pewność co do tego, z kim możemy podpisać umowę czy załatwić inne sprawy.

Prokura jest to więc specyficzny rodzaj pełnomocnictwa, związanego z obrotem gospodarczym. Natomiast prokurent to osoba, której udzielono tego pełnomocnictwa. Prokurent nabywa swój status w momencie, gdy wyrazi zgodę na przyjęcie pełnomocnictwa udzielonego mu przez przedsiębiorcę. Oczywiście może się na to nie zgodzić, a wówczas nie zostaje się prokurentem.

Kto może udzielić prokury?

Wobec brzmienia przywołanego powyżej przepisu Kodeksu cywilnego jasne jest, że prokura może zostać udzielona tylko przez zarejestrowanego przedsiębiorcę – w CEIDG albo w KRS. Tym samym przedsiębiorcy prowadzący tzw. działalność nierejestrowaną nie mają prawa powołać prokurenta. Gdyby do tego doszło, prokura będzie nieważna. Warto podkreślić, że działalność nierejestrowaną można prowadzić tylko w przypadku, gdy na takiej działalności przedsiębiorca zarabia miesięcznie do wysokości połowy najniższego wynagrodzenia za pracę.

W zdecydowanej większości przypadków prokurę udzielają przedsiębiorcy działający w oparciu o wpis do KRS, czyli spółki prawa handlowego. Przykładowo prokurent w spółce z o.o. zajmuje się codziennym zarządzaniem spółką, wspierając, a nawet zastępując w tym zakresie zarząd. Zawsze jednak prokura musi zostać udzielona w odpowiedniej formie. Jak więc ustanowić prokurenta?

W jakiej formie udzielić prokury?

Prokura musi zostać udzielona pisemnie. Wystarczy, że zarejestrowany przedsiębiorca wręczy osobie wybranej na prokurenta jakikolwiek dokument, z którego jasno będzie wynikało, że udziela mu prokury. Dokument ten musi zostać podpisany przez udzielającego prokury. Nie ma przeszkód, aby prokura została udzielona w formie aktu notarialnego. Decyzja w tym względzie należy do przedsiębiorcy, którego prokurent ma reprezentować.

Poza tym prokurę należy wykazać w odpowiednim rejestrze – a więc w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jednocześnie trzeba pamiętać, że kandydat na prokurenta musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. W przeciwnym wypadku ustanowienie prokury nie będzie możliwe, a prokurent nie będzie mógł dokonywać czynności.

Jakie są rodzaje prokury?

Kodeks cywilny wprowadza różne rodzaje prokury, tj. prokurę samoistną, łączną oraz oddziałową. Prokurent samoistny może samodzielnie – a więc bez niczyjej zgody – podejmować wszystkie czynności wchodzące w zakres tego rodzaju pełnomocnictwa. Inaczej jest w przypadku osoby, której udzielono prokury łącznej. W takich przypadkach prokurent może działać tylko razem z inną osobą – a więc z innym prokurentem lub członkiem zarządu czy wspólnikiem. Natomiast prokura oddziałowa jest ograniczona jedynie do czynności związanych z funkcjonowaniem określonego oddziału przedsiębiorstwa, np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jakie są uprawnienia prokurenta?

Co może robić prokurent?

Warto przeanalizować, co może robić prokurent. Otóż jego uprawnienia są bardzo szerokie i – jak to zostało już zasygnalizowane – obejmują dokonywanie wszelkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Mówiąc inaczej, prokurent może dokonywać właściwie wszystkich czynności związanych z funkcjonowaniem firmy. Nie może jednak – bez specjalnego pełnomocnictwa – np. zbyć czy wydzierżawić przedsiębiorstwa bądź sprzedać nieruchomości, a więc podjąć kluczowych decyzji dla jego bytu. Tym samym prokurent w spółce czy w innej firmie jest kluczową postacią, której pozycję można porównać z właścicielem, wspólnikiem bądź z członkiem zarządu. A więc czy warto być prokurentem? Zwłaszcza, gdy weźmie się pod uwagę jego uprawnienia i obowiązki?

Czy warto być prokurentem?

W pierwszej kolejności warto zaznaczyć, że zarobki prokurenta zawsze muszą zostać dostosowane do zakresu jego – naprawdę szerokich – obowiązków i uprawnień, a także do posiadanych kwalifikacji. Dlatego warto być prokurentem wówczas, gdy osobie, która ma objąć tę funkcję, uda się wynegocjować z przedsiębiorcą satysfakcjonujące warunki współpracy. Trzeba także pamiętać, że prokurent odpowiada za swoje działania – w tym także w zakresie odszkodowawczym. Stąd objęcie tej funkcji zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem, gdyż odpowiedzialność prokurenta jest daleko idąca.